خصلتی برای استحکام دوستی ها

در قرآن در یازده مورد خداوند به عنوان �حلیم � توصیف شده است. پس می توان گفت کسانی که دارای این صفت (به طور صحیح و کامل) هستند، مظهر خدا می باشند و خود را به خدای بزرگ آن چنان نزدیک نموده اند که خداگونه شده اند و همین موضوع بیانگر اوج ارزش حلم و خویشتن داری است.

خداوند در قرآن، پیامبر بزرگی همچون ابراهیم علیه السلام، قهرمان توحید صبر و ایثار، را به دلیل اینکه دارای خصلت ارجمند حلم است، تعریف و تمجید کرده و می فرماید: �اِنَّ اِبْراهیمَ لَحَلیمٌ اَوّاهٌ مُنیبٌ ؛ هر آینه ابراهیم بردبار و بسیار آه‏ كشنده و بازآینده [به درگاه ما] بود�.¹

همچنین خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله دستور حلم و نرمش در رفتار را می دهد و می فرماید: � فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِینَ ؛ [اى پیامبر،] به مِهر و بخشایشى از خداست كه براى ایشان نرم شدى، و اگر درشت خوى سخت‏ دل بودى از گرد تو پراكنده مى ‏شدند. پس، از آنان درگذر و براى ایشان آمرزش بخواه و با آنان در كار [جنگ‏] مشورت كن و چون بر [كارى‏] دل بنهادى، بر خداى توكل كن كه خدا توكل كنندگان را دوست دارد�.²

بخشش ، یکی از برکات حلم

یکی از برکات و آثار حلم، عفو و بخشش است. خصلت عفو از خصال جوانمردان است که موجب استحکام روابط و دوستی ها و مهر و محبت خواهد شد.

انسانی که دارای حلم نیست، اهل بخشیدن و گذشت نخواهدبود؛ همان گونه که حلم خداوند متعال موجب عفو و بخشندگی اوستاز آثار دیگر اینکه حلم موجب افزایش یار و دوست می گردد.

حضرت علی علیه السلام می فرماید: � وَ بِالْحِلْمِ عَنِ السَّفِیهِ تَكْثُرُ الْأَنْصَارُ عَلَیْهِ ؛ و حلم ورزی در برابر سفیهان، بر یاران انسان می افزاید�.³

نتایج حاصل از حلم وبردباری

از انگیزه ها و نتایج حلم این است که از دامن آن، همت متولد می گردد و موجب حفظ آبروی انسان می شود.

امام علی علیه السلام می فرماید: �و الحِلمُ و الأنَاةُ تَوأَمَان یُنتِجُهُمَا عُلُوُّ الهِمَّةِ؛ حلم و خونسردی(در برابر حوادث تلخ) فرزندان دو قلویی هستند که از آنها همت بلند متولد می شود�.⁴

نتیجه دیگر حلم آن است که موجب عزت و سرافرازی می شود .

امام علی علیه السلام در این باره فرمود: � وَ لَا عِزَّ كَالْحِلْمِ ؛ هیچ عزتی چون حلم نیست� ⁵ یعنی حلم و خویشتن داری مایه عزت و سربلندی در پیشگاه خدا و مردم می گردد.

از آثار و برکات دیگر حلم، آن است که موجب تقصیر و کوتاهی در کارها نشده و باعث زندگی پسندیده و گوارا در پیشگاه مردم می شود.

امام علی علیه السلام فرموده است: � وَ مَنْ حَلُمَ لَمْ یُفَرِّطْ فِى أَمْرِهِ وَ عَاشَ فِى النَّاسِ حَمِیداً؛ کسی که حلم ورزد، در کار خود تفریط و کوتاهی نمی کند و در میان مردم به طرز پسندیده زندگی خواهد کرد�.⁶