حیوانات مأموران خدایند

حیوان، وسیله‏ى خداشناسى و وسیله‏ى آزمایش انسان می شود. حیوان، معجزه الهى و وسیله‏ى قهر الهى مى‏شود.

همانطور كه چهار پرنده سبب اطمینان ابراهیم، اژدها وسیله‏ى حقّانیّت موسى، نهنگ مأمور تنبیه یونس، موریانه وسیله‏ى كشف مرگ سلیمان، سگ اصحاب كهف مأمور نگهبانى و ابابیل مأمور سركوبى فیل سواران شد.

�فَلَمَّا قَضَیْنا عَلَیْهِ الْمَوْتَ ما دَلَّهُمْ عَلى‏ مَوْتِهِ إِلاَّ دَابَّةُ الْأَرْضِ تَأْكُلُ مِنْسَأَتَهُ فَلَمَّا خَرَّ تَبَیَّنَتِ الْجِنُّ أَنْ لَوْ كانُوا یَعْلَمُونَ الْغَیْبَ ما لَبِثُوا فِی الْعَذابِ الْمُهِینِ� (سبا 14)

پس چون مرگ را بر سلیمان مقرّر داشتیم، كسى جنّیان را از مرگ او آگاه نساخت مگر جنبنده‏ى زمین (موریانه) كه عصایش را (به تدریج) مى‏خورد، پس چون سلیمان به زمین افتاد جنّیان دریافتند كه اگر غیب مى‏دانستند، در آن عذاب خوار كننده (كارهاى سخت) نمى‏ماندند.

حضرت على علیه السلام مى‏فرماید: �فلو ان احدا یجد الى البقاء سلما او الى دفع الموت سبیلا لكان ذلك سلیمان ابن داود الذى سخر له ملك الجن و الانس مع النبوة و عظیم الزلفة� (نهج البلاغه، خطبه 182) اگر كسى براى ماندن و بقا راهى داشت و مى‏توانست از مرگ در امان بماند، همانا سلیمان بود كه جن و انس در تسخیر او بودند و مقام نبوت را دارا بود و قرب و منزلتى بزرگ داشت.

�منسأة� به معناى عصا و به گفته روایات مراد از �الْعَذابِ الْمُهِینِ� كارهاى سختى بود كه جنّیان انجام مى‏دادند.(تفسیر مجمع البیان)

پیام‏های آیه:

1ـ زمان مرگ، به دست خداست. �قَضَیْنا�

2ـ مرگ، حتّى به سراغ كسانى كه نبوت و سلطنت را یك جا دارند مى‏رود. �قَضَیْنا عَلَیْهِ الْمَوْتَ�

3ـ حیوانات، مأموران خدا هستند. �دَلَّهُمْ ... دَابَّةُ الْأَرْضِ�

4ـ جنّ، غیب نمى‏داند. (با افتادن سلیمان به زمین، هم خود جنّ فهمید كه غیب نمى‏داند و هم مردم فهمیدند كه ادّعاى جنّ مبنى بر آگاهى از غیب بیهوده‏ است.) �تَبَیَّنَتِ ... لَوْ كانُوا یَعْلَمُونَ الْغَیْبَ� ...

5ـ جنیان داراى احساس عزّت و ذلّت و گریز از كار سخت هستند. �ما لَبِثُوا فِی الْعَذابِ الْمُهِینِ�

1ـ تكّه‏اى از بدن گاو، مقتول را زنده مى‏كند و او قاتل خود را معرّفى مى‏كند. (در ماجراى گاو بنى اسرائیل) �إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً� (بقره، 63 73)

2ـ عنكبوت، پیامبر را در غار حفظ مى‏كند. �إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ� (توبه، 40)

3ـ كلاغ، معلّم بشر مى‏شود. �فَبَعَثَ اللَّهُ غُراباً� (مائده، 31)

4ـ هدهد، مأمور رساندن نامه سلیمان به بلقیس مى‏شود. �اذْهَبْ بِكِتابِی هذا� (نمل، 28)

5ـ ابابیل، مأمور سركوبى فیل سواران مى‏شود. �وَ أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً أَبابِیلَ�( فیل، 3)

6ـ اژدها، وسیله‏ى حقّانیّت موسى مى‏شود. �هِیَ ثُعْبانٌ مُبِینٌ�( اعراف، 107)

7ـ نهنگ، مأمور تنبیه یونس مى‏شود. �فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ� (صافات، 142)

8ـ موریانه وسیله‏ى كشف مرگ سلیمان مى‏شود. �تَأْكُلُ مِنْسَأَتَهُ�( سبأ، 14)

9ـ سگ اصحاب كهف مأمور نگهبانى مى‏شود. �وَ كَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَیْهِ بِالْوَصِیدِ� (كهف، 18)

10ـ چهار پرنده سبب اطمینان ابراهیم مى‏شود. �فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّیْرِ�( بقره، 260)

11ـ الاغ، سبب یقین عُزیر به معاد مى‏شود. �وَ انْظُرْ إِلى‏ حِمارِكَ� (بقره، 259)

12ـ شتر، گاو و گوسفند در حج، شعائر الهى مى‏شوند. �وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَكُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ� (حج، 36)

13ـ حیوان، وسیله‏ى خداشناسى مى‏شود. �أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَیْفَ خُلِقَتْ� (غاشیه، 17)

14ـ حیوان، وسیله‏ى آزمایش انسان مى‏شود. �تَنالُهُ أَیْدِیكُمْ وَ رِماحُكُمْ� (مائده، 94)

15ـ حیوان، معجزه الهى مى‏شود. �هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ� (اعراف، 73)

16ـ حیوان، وسیله‏ى قهر الهى مى‏شود. �الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ�( اعراف، 133) و نیز در قرآن چندین سوره به نام حیوانات است: بقره، انعام، نحل، نمل، عنكبوت و فیل.