رحمت الهی ، عام است و همه موجودات را - در حدود امکان و قابلیت‏ آنها - فرا می‏گیرد . این اصل در فوز به سعادت و نجات از عذاب ، برای‏ همه رستگاران مؤثر است ، به همین جهت قرآن کریم می‏فرماید : � من یصرف عنه یومئذ فقد رحمه �( انعام / . 16 ) . " هر کس که در آن روز از عذاب خدا نجات یابد ، مشمول رحمت خدا قرار گرفته است " . یعنی اگر رحمت نباشد ، عذاب از احدی برداشته نمی‏شود . رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در خطبه‏ای که در اواخر عمر شریفشان برای مسلمین ایراد فرمودند ، این نکته را گوشزد فرمودند که برای‏ نجات و رستگاری ، دو عامل و دو رکن اساسی وجود دارد : عمل و رحمت .

برای نیل به سعادت ، علاوه بر جریان اعمال و گامهایی که خود انسان بر می‏دارد ، یک جریان دیگری نیز همیشه در جهان است و آن جریان رحمت سابقه پروردگار است . در متون دینی‏ آمده است : � یا من سبقت رحمته غضبه � . " ای کسی که رحمت او بر غضبش تقدم دارد. در نظام هستی ، اصالت از آن رحمت و سعادت و رستگاری است و کفرها و فسقها و شرور ، عارضی و غیر اصیل‏ می‏باشند و همواره آنچه که عارضی است به سبب جاذبه رحمت تا حدی که ممکن‏ است برطرف می‏گردد . وجود امدادهای غیبی و تأییدات رحمانی یکی از شواهد غلبه رحمت بر غضب است . مغفرت پروردگار و زایل ساختن عوارض گناه یکی‏ دیگر از شواهد تسلط رأفت و مهربانی او بر غضب و قهر می‏باشد . از شواهد غلبه رحمت بر غضب در نظام هستی این است که همواره در جهان‏ ، اصالت از آن سلامت و صحت است و مرضها و بیماریها استثنائی و اتفاقیند . در ساختمان هر موجود زنده ، قدرتی نهفته است که به نفع سلامت‏ و تندرستی او فعالیت می‏کند و از هستی او حمایت می‏نماید . وجود گلبولهای‏ سفید در خون با قدرت دفاعی عجیبی که دارند شاهد این مدعاست . خاصیت‏ جبران کنندگی و ترمیم کنندگی در بدن موجودات زنده شاهدی دیگر است .

شکستگی استخوان ، پارگی زخم ، کمبود مواد غذائی ، به وسیله فعالیت درونی‏ موجود زنده جبران می‏گردد . از لحاظ فطرت دینی ، هر نوزادی با فطرت پاک به دنیا می‏آید : � کل مولود یولد علی الفطره حتی یکون ابواه یهودانه او ینصرانه� نوزاد به فطرت پاک زاییده می‏شود لیکن پدر و مادر ممکن است او را یهودی یا نصرانی کنند " . در سرشت هر موجودی که از مسیر اصلی خود منحرف گردیده است کششی وجود دارد که او را بسوی حالت اولیه باز می‏گرداند . به اصطلاح فلاسفه ، در هر طبیعت که گرفتار قسر گردد ، میلی برای رجعت به حالت طبیعی پدید می‏آید ، یعنی همیشه در جهان نیروی گریز از انحراف و توجه به سلامت و صحت‏ حکمفرماست . اینها شواهدی از چیرگی رحمت بر غضب است . وجود مغفرت‏ نیز از همین اصل ناشی می‏شود .